GENAÇAĞA KARAFAZLI

Türkiye’nin genişlik çok yağış düz bölgesi Şark Karadeniz illerinden biri olan Rize’bile su sorunu yaşanıyor. Rize Belediyesi tarafından kamuoyuna yapılan duyuruda, alelhusus sonbaharda yağışların azalmasıyla oluşan yağışsızlık sonucunda su kesintileri yaşandığı belirtilerek yurttaşların su tüketimi üstüne tasarruflu olması gerektiğine özen çekildi. Rize belediyesinin yurttaşları akarsu konusunda uyarması, bölgede hayata geçirilen HES projeleri ve taş ocaklarını yeniden gündeme getirdi.

Rize Belediyesi’nin yurttaşları su tüketimi üstüne uyarmasına, Güneysu İlçesi Handüzü Yaylası Firez ve Gusto Varlıklarını Siper Derneği Başkanı Ceyhun Gönül Eri ile Çay Üreticisi Meclisleri temsilcisi ve hayat savunucusu Recep Memişoğlu aksülamel gösterdi.

“HES’LER İÇME SULARINI YUTTU, TARIM VE HAYVANCILIK BİTTİ”

Rize bölgesinde 250’den çok HES projesinin hayata geçirilmesi sonrası bölgenin susuz kaldığını öne süren Ceyhun Kalender, şunları söyledi:

“Bilindiği amacıyla ülkemiz, kişi başına yılda tüketilen bin 400 metreküp su miktarı bakımından akarsu fakiri ülkeler ortada akseptans edilmektedir. Doğu Karadeniz, akarsu havzasında yıllık taşınan su miktarı bakımından Dicle ve Fırat havzalarından sonraları üçüncü sıradadır. Şarki Karadeniz Bölgesi, ülkemizin bildirme fazla yağmur alan bölgesi olmasına karşın topografyasının ölçüsüz derecede cereyanlı ve yer bilimsel yapısının genelde volkanik kaya niteliğinde ve geçirimsiz olmasına vabeste kendisine kaynak ve hilaf suyu potansiyeli açısından ülkemizin su fakiri bölgeleri ortada kayran alır. Çözme böyleyken Doğu Karadeniz’bile vadilerdeki akarsular üzerinde 250’den fazla HES ve onlarca taş ocağı canlılık göstermektedir. Uydu görüntüleriyle kesim planlamaları yapılmadan, kaynağından denize kadar birbirine devredecek şekilde planlanan HES’ler, hoppadak içmece sularını yutmakla kalmıyor, akarsuları yatağından uzaklaştırarak ekincilik ve hayvancılık karışma hep yaşamı aksi etkiliyor. Bu konuyu gündeme taşıdığımızda birlikte bahis üzerine hikmet sahibi olmayanların ve yöre yargılı olanların bölgenin gerçeklerinden ve doğrulardan uzak söylemleriyle karşılaşabiliyoruz: Ne diyorlardı? ‘HES’ler suyu içiyor mu? Baştan yatağına bırakıyor da! Çap isterse su ihtiyacı oluşması yerinde HES’lerin membaından istediği kadar suyu alabilir. Sular boşa akıyordu, köylere yatırım yapıldı. Akarsu akar, Türk bakar’ vs.

“HES ŞİRKETLERİ 49 YILLIĞINA SUYUN KULLANIM HAKKINI ALMIŞ DURUMDA”

Tamam, HES’ler suları tıpkı daha vurdumduymaz kırpmak için içiyor. Yeniden yatağına bırakılan suyu 50 metre aşağıdan apayrı tıpkısı HES alıyor ve bu şekilde tıpkısı düzlük üzerinde peş peşe dizilen onlarca HES, suyun doğuşundan denize kadar içki dahi almasına müsaade vermiyor. Aynı yağışsızlık, sıcaklık yaşanması yerinde DSİ, tek şekilde HES’lerin kullandığı suyun kaynağındaki suyu kullanamaz. Zira HES şirketleri 49 yıllığına suyun kullanma hakkını satın alıyor ve projesini buna bakarak hazırlıyor. Bu sebeple ÇED raporları hazırlanırken bulunan geçer not değirmen, içme suyu ve balık çiftliklerini belirleyerek fert suyu haricinde bırakabileceği suyu birlikte belirler. ÇED raporunun akseptans edilmesinden bilahare şirket, tek şekilde ‘yok değirmen yapacağım, balık çiftliği yapacağım, içmece suyu projesi yapacağım’ kabil gerekçeleri dikkate almaz. Antrparantez 2010 yılında akarsu projesi ile ilişkin DSİ’ye yazdığımız benzeri dilekçeye sunulan cevapta, böyle bire bir akarsu projesi yapılması durumunda HES projesinin bundan kıygın olabileceği vurgulanmıştı.

“KÖY YAŞAMI, BİTTİ KÖYLER BOŞALDI”

Bunun yanı sıra ‘sular boşa akmıyor; tarıma, hayvancılığa ve cemi canlılara sahn veriyor. Bu HES projeleriyle köylere envestisman yapıldı’ gibi bağdaşmaz söylemlere dahi imdi kimesne öz saygı etmiyor. HES projeleriyle bozulan karye yaşamı, insanların köyleri boşaltmasına etmen oluyor. Alicik HES projesinin faaliyete geçmesiyle birlikte birçok vatandaşın evi tez kamulaştırma kapsamında kamulaştırılarak inkıraz aşamasına gelmiştir. Evleri yıkılacak olan vatandaşlar seslerini duyuramamanın sıkıntısını yaşıyorlar. Aynı yurttaş, konuşmasında, ‘Değerinin dörtte biri fiyatına, 600 bin TL karşılığında tripleks evim, tavuk çiftliğim ve arazim kamulaştırıldı’ diye yakınıyordu. Bunun gibi bir nice yurttaş analog sıkıntıları yaşamaktadır.

“ÇOCUKLARIMIZ ARTIK DERELERDE YÜZME ÖĞRENEMİYOR”

HES duvarlarına asılan, ‘Dereye kazanmak, balkımak alçak ve yasaktır’ tabelaları, temas şeyden önce yüzmeyi bu derelerde öğrenen gençlere, çayını sattıktan sonradan bu derelerde serinleyen köylüye alın yapılan iri haksızlıktır. Elbette buradaki dirim alanlarını ellerinden düzlük, dereyi ranta dönüştüren şirketler amacıyla hakeza tıpkısı sorun yoktur. Iştirak sahipleri yazlığında, dinlence köyünde çocuklarıyla alay malay eğlenceli bire bir tatil yaparken birilerinin hayat alanlarını fesih ettiğini düşünüyordur umarım.”

“SUSUZLUĞUN SORUMLUSU AKP İKTİDARIDIR”

Bölgede HES projeleri yapılmaya başlandıktan sonraları su sorunun daha dahi büyüdüğünü söyleyen Öz Üreticisi Meclisleri temsilcisi Recep Memişoğlu ise şunları söyledi:

“İlimizin arz nazik su projesi olan Andon içmece suyu projesi yapılırken AKP’li sözcüler ‘İlin en beş altı 50 yıllık akarsu sorununu çözeceğiz’ demişlerdi. Demin soruyoruz; ne oldu bile 10 yıl süresince bu iddianız çöktü? Neyi göremediniz? Yoksa proje yanlış mıydı ya üstelik falsolu mı uygulandı? Tıpkı uray, milyonlarca teklik yatırım yaptığı projenin projeksiyonunu hesap edemez mi? Bu büyüklüğünde mı basiretsiz ve süreci yönetemez durumdasınız? Devletin, halkın kaynaklarını çarçur ederken tek mi vicdanınız sızlamadı? Bölgemizde HES’ler yapılmaya başladığından beri iklimler değişmiştir. HES projeleri ve taş ocakları doğanın talanı, denizlerde yapılan gelişi güzelce bilimsellikten uzak hemen ranta dayalı projeler sonuçta bölgemizde genişlik çok yağmur düzlük illerden biri olan Rize’birlikte su kıtlığı başladı. Tıpkı ilde birileri halkın derelerinden dünyalık kazansın diye onlarca skor HES projesi yaparsanız olacağı budur. Bölgemizde arada bir haddinden fazla susuzluk olurken kimi vakit birlikte hâkim düzeyinde yağışlar yağmasındaki anne bozukluk derelerin gasp edilip tünellere hapsedilmesinden kaynaklı tıpkısı durumdur. Mecmu dahi bu dideban bile 20 yıllık AKP iktidarının suyu fakirleştirdiğini, derelerimizi vadilerimizi üç, beş getirimci şirkete peşkeş çektiğini söylemeyelim mi? Bölgemizde sunu çok baran düzlük illerden biri olan Rize’üstelik uray erte aranjörlerle yurttaşlara su dağıtmaya başlarsa tek şaşırmayalım bunun sorumlusu HES projeleri ve taş ocaklarıyla doğayı neşir eden ülkeyi 20 yıldan beri yönettiğini argüman eden AKP iktidarıdır.”

BELEDİYENİN AÇIKLAMASI

Rize Belediyesi vasıtasıyla yapılan açıklamada şu ifadelere düz verilmişti:

“İlimizde ağustos-ilkgüz ve son teşrin-meyan ayları yağış açısından kurak geçmektedir. İlimiz, içme suyu tedariki açısından yağmur suyuna tutkun olarak rastgele suların arıtılmasıyla elde edilen suyu kullanmaktadır. Bu nedenle ayrıntılı süredir yağışların az olması ve buna tutkun adına günübirlik suların azalmasından hava sık sık akarsu kesintisi yaşanmaktadır. İçinde bulunduğumuz bu süreçte henüz beş altı mağduriyet sürmek hesabına bilcümle vatandaşlarımızı akarsu üzerine tasarruflu olmaya nida ediyoruz. Teferruatlı yıllar boyunca yaşamakta olduğumuz su sıkıntısını almak adına iki yıl önce belediyemizin Şevket Akarsu İşleri ile projelendirdiği ve ilimizin su sıkıntısını giderecek olan Andon vadisi üzerinde yapacağımız Su Göleti Projesi’nin ihalesi mamul olup gücük bir sürede inşasına başlanacaktır. İvedi aynı şekilde tamamlanması planlanan bu proje ile şehrimizin su sıkıntısını çözüp dimdik ve okunabilen bire bir içmece suyuna kavuşmuş olacağız. Yaşanabilecek akarsu kesintileri ve mağduriyetlerden ekolojik ortam hemşerilerimizden kusur diler, özveren çalışmalarımızla bu mağduriyetleri genişlik az seviyede tutmayı amaçladığımızı açıklamak isteriz. Kamuoyuna nazikâne duyurulur.”