Kars’taki Vehleten Örenyeri’nde yapılan kazıda, Türk bilim kadını ve şairlerinden Anili Kadı Burhaneddin-i Anevi’nin bir eserinde doğumundan bahsettiği balaban hamamda, taş küvet bulundu.

Türkiye- Ermenistan sınırında saha düzlük ve bir nice medeniyete familya sahipliği yaptığı için “dünya kenti”, “medeniyetler beşiği” kendisine nitelendirilen Patadak Örenyeri’nde arkeolojik kazılarla tarihi zenginlikler zaman yüzüne çıkartılıyor.

UNESCO tarafından 2016’de Dünya Bırakıt Listesi’hangi dahil edilen Ansız’üstelik, Kafkas Üniversitesi Akademisyen ve Şappadak Örenyeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Aslan öncülüğünde hesaplı hafriyat çalışmalarına 20 üniversiteden selen insanları ile tekellüm tarihçiler ve öğrenciler katılıyor.

Bu sene devam fail kazılarda, Türk âlim ve şairlerinden Anili Kadı Burhaneddin-i Anevi’nin doğumundan bahsettiği Selçuki dönemine ilişik büyük hamamda taş küvete rastlanıldı.

“Eserinde 1143 yılında Birdenbire’deki iri hamamda dünyaya geldiğini dile getirir”

Pattadak Örenyeri Hafriyat Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, AA muhabirine, Bedaheten Örenyeri’ndeki hafriyat çalışmalarına 2022 sezonunun 4’üncü dönemine bitmeme ettiklerini söyledi.

Hafriyat çalışmalarının 5 ayrımlı noktada sürdüğünü anlatan Arslan, şöyle konuştu:

“Büyük oranda yerey altındayken ilk defa 2020 yılındaki çalışma sezonunda açığa çıkarmaya başladığımız hamamdaki hafriyat çalışmalarına bu tarihten beri devam edilmiş ve çıktı nihayete erdirme aşamasına yaklaşılmıştır. Anili Türk bilim adamı ve şairlerinden olan Kadı Burhaneddin-i Anevi, günümüzde yegâne nüshası Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunan ‘Enisü’l-Kulub’ adlı eserinin önsözünde hayatını anlatırken 1143 yılında Apansızın’deki Iri Hamam’üstelik dünyaya geldiğini dile getirir. Yazarın ifadeleriyle bu tevellüt şöyle gerçekleşir: ‘Babası Mesud’un sırasıyla ilkokul kızı evet ve arkası sıra annesi Kadı Burhaneddin’e mehtaplı kalır. Annesinin mevlit süreci az çok sancılı zarif ve 1143-44 yılında doktor tavsiyesiyle Dangadak’deki büyük hamamda doğar.’ Kadı Burhaneddin’in doğum sürecindeki ‘hekim tavsiyesi’ ve ‘hamam’ kabil kilit ifadeler, bize burada suda tevellüt uygulamasının gerçekleştiğini göstermektedir.”

“Dünyadaki suda doğumun ilk örneklerden biri Anadolu’de”

Arslan, 2019’dan beri bu hamamdaki hafriyat çalışmalarında böyle bir taş küvetin varlığını üstelik aradıklarını belirterek, bu sene yaptıkları çalışmalarda taş küveti tayin ettiklerini dile getirdi.

Suda doğumun tarihte anlatılan örneklerinden bahseden Arslan, şunları kaydetti:

“Her ne kadar Darı hiyerogliflerinde (Antik döneme ilgilendiren yazı sistemi) suda doğumla ilgili sahnelerin olduğu belirtilse üstelik bahis konusu sahneler suda doğumu değil, alışılagelen mevlit sahnelerini içerir. Darı firavunlarının suda doğum yöntemiyle doğduğuna dayalı iddialar ise efsaneden öteye geçemez. Literatürde, dünyadaki geçmiş suda doğumun 1803 yılında Fransa’üstelik gerçekleştiği bilinir. Halbuki hem Anili Kadı Burhaneddin’in doğumuna ait bilgiler hem dahi kazılarımızda ortaya çıkardığımız taş küvet, dünyadaki geçmiş suda doğum örneklerinden birinin 12. yüzyılda Anadolu’de uygulandığını ortaya koymaktadır. Aynı zamanda bu uygulama Türk ekin ve medeniyeti ile Türk tıbbının 12. yüzyılda eriştiği seviyeyi göstermesi açısından oldukça önemlidir.”

bahis konusu taş küvetin, hamamın güneydoğu köşesindeki kubbeyle örtülü ılıklık mekanının kuzeybatı köşesinde olduğunu anlatan Aslan, “1,93 metre uzunluğunda, 1,40 metre kadar ve 50 cm derinliğinde dikdörtgen planlıdır. Küvete, batısındaki soğukluk mekanından künklerle su akışı sağlanmıştır. Küvetin akarsu gideri ise doğusundadır ve küvetin içi ağız ağıza sıvalıdır.” ifadelerini kullandı.