Bir Nice medeniyetten izler haiz Van Kalesi’nin güneyindeki “Bozuk Van Şehri”nde hesaplı icraat kapsamında Celil Cami, Kızıl Minare, Abbasağa Camisi, Hüsrev Vakur Hanı, Çifte Isıdam, Miri Ambarı, 2 kilise ve sarnıcın birlikte restore edilmesi hedefleniyor.
Başta Urartular görünmek için Ahlatşahlar, Eyyubiler, İlhanlılar, Anadolu Selçuklu, Akkoyunlular ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde yerleşim yeri olarak geçer not Van Kalesi’nin güneyindeki “Çarkıt Van Şehri”nin ayağa kaldırılmasına müteveccih çalışmalar bitmeme ediyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Cazibe Merkezlerini Sübvansiyon Programı kapsamında Şarki Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) marifetiyle desteklenen “Bozuk Van Şehri’nin Canlandırılması Birinci Etap Projesi” çerçevesinde düzenlenen hafriyat çalışmalarında, kentin geçmişine dair muhteşem bulgulara ulaşılıyor.
Van Müze Müdürlüğünün koordinasyonunda, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Laf Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülsen Mebde’ın bilimsel danışmanlığında 4 aydır yürütülen kazılarda, aralarında konuşma tarihçisi ve arkeologların bulunduğu 50 şahsiyet grup fariza yapıyor.
Bu yıl yapılar ortada bağlantıyı kuran bakir bir sefer, gülleler, tüfek ve şarapnel parçalarının ortaya çıkarıldığı 46 hektarlık alanda, surlar ile Celil Cami, Zer Minare, Abbasağa Camisi, Hüsrev Vakarlı Hanı, Çifte Sıcak, Miri Ambarı, 2 kilise ve sarnıcın restore edilmesi planlanıyor.
“Bozuk Van Şehri’ni ayağa kaldırarak ilimize kazandıracağız”
Çalışmaları inceleyen Vali ve Büyükşehir Şehremaneti Başkan Vekili Şair Balcı, AA muhabirine, Van Kalesi’nin güneyindeki “Eski Van Şehri”nde haddinden fazla kocaman çalışmaların yapıldığını söyledi.
Projenin tamamlanmasıyla alanın çekim merkezi haline geleceğini tamlayan Balcı, şunları kaydetti:
“Burayı bütün anlamıyla bir güneş, tecim, turizm ve kültür adasına dönüştüreceğiz. Van Kalesi birlikte küçümseyici heybetiyle alana ayrı tıpkı görk katıyor. Alandaki Ulu Cami, Komünist Minare, Miri Ambarı kabil tarihi yapılar restore edilecek. Şu an projeleri yapılıyor. Firez Turizm Bakanlığı Vakıflar Umumi Müdürlüğü kanalıyla ihaleleri yapılacak. Cazibe Merkezlerini Sübvansiyon Programı kapsamında Çarkıt Van Şehri’ni tekrardan ayağa kaldırarak ilimize kazandıracağız.”
Eski Van Şehri’ne sahip çıkılması gerektiğini anlatan Balcı, “Çalışmalar tamamlandığında bura ilin tarihine, turizmine ve kültürüne kebir yardım sunacak. Kente çok manalı bire bir ürün kazandırmış olacağız. Çalışmalarda emeği sabık herkese teşekkürname ederim.” dedi.
“Kazdığınız her yerden gün fışkırıyor”
Van YYÜ Rektörü Prof. Dr. Hamdullah Şevli ise Van’de Osmanlı ve Selçuklu dönemine ilişik ayakta artan biraz yapının olduğunu, bunun birlikte 1915-1917 yıllarında Ermeni ayaklanmaları ve Acımasız işgaliyle şehrin fesih edilmesinden kaynaklandığını bildirdi.
Çarkıt Van Şehri’nin o tarihlerde ağız ağıza yakılıp yıkıldığını dile getiren Şevli, şöyle konuştu:
“Burayı tekrar ayağa başlamak için üniversitemizin akademik danışmanlığında bir nice kurumla birlikte say başlattık. Haddinden Fazla dinamik olan konferans tarihi ve kazı bilimi bölümlerimiz, hafriyat ve restorasyon çalışması yapıyor. Burada kamu binaları, çarşılar, reviş yolları vardı. Şu anda bunların yerleri belirleme ediliyor. Tarihi dokusu ve otantik fos üniversitemizin akademik ve ilmî danışmanlığında baştan ayağa kaldırılacak. Bu çalışmalarla Sakat Van Şehri, ölmüş benzeri kayran olmaktan çıkarılacak. Kazdığınız gelişigüzel yerden sıra fışkırıyor. İlimizin 7 bin almanak geçmişi var. Mardin’e yahut Diyarbakır’a gittiğinizde tarihi yerleri geziyorsunuz amma Van’da bozuk tarihi bina bulunmayan zira tamamen yakılıp yıkıldı. Burada tarihi yeniden canlandıracağız. İlimiz etkili turizm şehri olacak.”
DAKA Genel Sekreteri Halil İbrahim Güray birlikte çalışmaları Çekim Merkezlerini Terviç Programı kapsamında desteklediklerini söyledi.
Eski Van Şehri’nin mefret tıpkısı destinasyon olacağını anlatım eden Güray, “Çalışmalar başladı. Bu kapsamda alandaki maarif dükkanlar, kamu binaları ve surlar baştan ayağa kaldırılacak. Firez ve Turizm Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü bile Celil Cami, Değerli Minare ve Hüsrev Ağır Hanı’nda restore çalışmalarının yapılması için faaliyet başlattı. Bölgenin kalkınması amacıyla canla başla çalışıyoruz.” dedi.
Prof. Dr. Gülsen Kafa, açma alanlarında ve hafriyat toprağının elenmesi esnasında, iri bölümü Osmanlı Dönemi’ne tarihlendirilen farklı buluntu gruplarıyla karşılaştıklarını anlattı.
Bronz sikkeler, mühürler, duman lüleleri, farklı nitelikte eroin eşyalar, gülle ve şarapneller, göynük evrak parçaları ortaya çıkardıklarını belirten Çıban, şöyle konuştu:
“Eserlerin bakım, onarım ve arşivleme çalışmaları Van Müzesi’nde oluşturulan laboratuvar süresince uzman konuşma müverrih ve restoratörlerin denetiminde sürdürülüyor. Kentin hafızasına cemaat gezinti ihtiyacı ve çabasının tıpkısı yansıması kendisine başlatılan Sakat Van Şehri çalışmalarının ilerleyen süreçlerde toplumun farklı kesimleri yoluyla elan bile sahiplenilerek sürdürüleceğini imge ediyorum.”
