Osmanlı İmparatorluğu’nun en uzun süre tahtta kalan padişahı Kanuncu Melik Süleyman Konak’ın vefatının üzerinden 456 sene geçti.

AA muhabirinin kaynaklardan derlediği bilgilere bakarak, babası Osmanlı İmparatorluğu’nun 9’uncu padişahı Güç Hükümdar Muhik, annesi Ayşe Hafsa Sultan olan Padişah Süleyman Eğlek, 6 Teşrinisani 1494’te babasının mutasarrıf olduğu Trabzon’bile doğdu.

Çocukluk yılları Trabzon’de geçen 1. Süleyman, olgun, kült, askeriye ve gökçe yazın alanlarında eğitim kabul etmek üzere Topkapı Sarayı’nda bulunan Enderun’a gönderildi.

Saruhan sembol beyliğine 1513 yılında atanan Hükümdar Süleyman Konak, babası 1. Çın’in 22 Eylül 1520’birlikte ölümü konusunda İstanbul’a gelerek, 30 Eylül 1520 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu’nun padişahı kendisine kara tahta artık.

Kaynaklarda saha kayran bilgilere göre, Venedik Elçisi Bartolomeo Contarini, yıpranmamış kara tahta sâdır 1. Süleyman’ı “26 yaşında, ince fakat sırım kadar ve büyükler nezaretli. Boynu az buçuk çok etraflı, yüzü vurgun, burnu kartal gagası üzere kıvrık. Röfle gibi bıyığı ve alelade aynı sakalı var. Cildi az buçuk dem olsa birlikte yüzü az çok aldatıcı. Derisi solgunluğa eğimli. Fikirli ayrımsız halife olduğu söyleniyor ve sistem onun saltanatının tatlıca olacağını umuyor.” diyerek tanımladı.

İlk seferine kısa tıpkı sürede imdi

Padişah Süleyman Eğlek, yazboz tahtası çıktıktan bilahare ilk seferini, 18 Mayıs 1521’birlikte Macaristan Krallığı’nın hakimiyetindeki Belgrad’a yaptı. Belgrad’ı Osmanlı topraklarına katan Padişah Süleyman Konak, tıpkısı sonraki seferini ise Akdeniz’bile hakimiyet dayamak açısından kocaman olan Rodos Adası’na düzenledi.

Rodos seferini başarıyla mütemmim 1. Süleyman, kere dönüşünde çocukluk yıllarından beri arkadaşı olan has odabaşı Pargalı İbrahim’i 27 Haziran 1523’te sadır adına atadı.

Osmanlı İmparatorluğu’nun Akdeniz’deki etkisini artırmak üzere 1532’birlikte Barbaros Hayreddin Paşa’yı Armada-yı Humayun’un başına getiren Kanuncu Şehriyâr Süleyman, devlete karşı çıkan isyanları destekleyen Safevilere müteveccih Irakeyn Seferi’ni düzenledi. Posta esnasında evvel Tebriz’e peşi sıra Bağdat’a giren 1. Süleyman, seferdeki kısırlık ve eş ortamında çekişmeler sebebiyle Pargalı İbrahim Gösterişli’yı 15 Mart 1536’dahi idam ettirdi.

Osmanlı’nın Akdeniz’deki hakimiyeti güçlendi

Barbaros Hayreddin Paşa’nın komutanlığını yaptığı Osmanlı donanması ile Cenevizli Amiral Andrea Doria’nın kumandasındaki Haçlı donanması beyninde güzeşte Preveze Deniz Savaşı, 1536’bile zaferle sonuçlandı. Osmanlı İmparatorluğu’nun bu savaştan zaferle çıkması, Akdeniz’deki hakimiyetinin güçlenmesine yüklülük etti.

1. Hükümdar Süleyman’ın balaban oğlu Şehzade Mustafa, gün doğusu seferindeki babasını Konya Ereğlisi’nde, 6 Ekim 1553 tarihinde çıkmak istedi. Kanuni Sultan Süleyman, yazboz tahtası bozmak istediğine dayalı söylentiler bulunan oğlu Mustafa’yı kendisinin huzuruna geçmek amacıyla girdiği otağda ölüm cezası ettirdi. Sultan Süleyman Konak’ın sökel olan oğlu Cihangir dahi Halep’te seferdeyken 27 Teşrinisani’üstelik irtihal etti.

Kanuncu Sultan Süleyman’ın özlük namına Mimar Sinan’a düz yazı ettirdiği Süleymaniye Camii’nin yapımı kestirmece 6 yıl sürdü. 7 Haziran 1557’da yapımı tamamlanan caminin açılışını, 1. Süleyman cuma namazı namazını burada kılarak yaptı.

Fransa Kralı 2’nci Henri, 30 Aralık 1557’de, Habsburg’lar ile yaklaşık 6 yıl süren cenk dolayısıyla 1. Süleyman’a mektup yazarak yardım istedi.

Turgut Ser ve Piyale Kâmil kumandasındaki Osmanlı donanması 1558’birlikte yola bundan sonra. Bunun üzerine İspanya Kralı 2. Felipe, Osmanlı Devleti’nin elindeki Trablus’u kabul etmek için Papa 4. Paulus’tan yardım irade etti. İspanyol İmparatorluğu, Venedik Cumhuriyeti, Papalık Devleti, Ceneviz Cumhuriyeti, Savoie Dükalığı ve Malta Şövalyeleri’nden oluşan donanma, 10 Gücük Ay 1560’ta Trablus’a makul yola artık. 7 Mart’ta Cerbe Adası’nı alan donanmanın, burada kale düz yazı ettirmeye başladığı esnada Osmanlı donanması 11 Mayıs’ta Cerbe’ye geldi. Taraflar arasında gerçekleşen deniz muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun zaferiyle sonuçlandı.

Hürrem Sultan’ın vefatı

Kanuni Padişah Süleyman’ın hayatını etkileyen bir ahiret yolculuğu birlikte birbirlerine sevgileri birçok edebi esere konu olan eşi Hürrem Hükümdar’ın 1558’deki vefatı oldu.

Osmanlı Devleti’nin Hükümdarı 1. Süleyman aralarında kavga olan oğulları Şehzade Bayezid ve Şehzade Haklı’in simge yerlerini Amasya ve Konya’ya taşıdı. Konya Ovası’nda iki ahi arasında güzeşte savaşı Şehzade Dürüst kazandı.

Yenilgiyle Amasya’ya dönen Şehzade Bayezid, babasının el hazırlıklarını öğrenince Safevilere sığındı. Kanuncu, Bayezid ve oğullarını almak amacıyla Şah Tahmasb’a aylı miktarda para ödeyerek Kars Kalesi’ni bıraktı. Şah Tahmasb aracılığıyla Osmanlı’dan görevlilere teslim edilen Bayezid ve oğulları, 23 Temmuz 1562’de idam cezası edilip Sivas’ta defnedildi.

Son seferi öncesi Eyüp Melik Türbesi’nde dua etti

Kanuncu, 1565’teki Malta kuşatmasından hezimetle dönülmesinin peşi sıra Osmanlı Devleti’nin batıdaki bozulmuş izlenimini yöneltmek amacıyla kullanılmamış benzeri askeri harekat kararı aldı.

Bir henüz göremeyeceği İstanbul’dan Eyüp Odalık Türbesi’nde dua ederek ayrılan 1. Süleyman, ordusuyla birlikte Zigetvar’a gitti.

Gut (damla hastalığı) hastalığıyla mücadele eden 72 yaşındaki Şehriyâr Süleyman Konak, ordunun başında şahsen bulunduğu 13. seferinde, Zigetvar Kalesi’nin kuşatılmasından ayrımsız zaman öncesinde, 7 Eylül 1566’üstelik mevt etti.

Vefatı gizlendi

Kanuncu’nin ölümü, seferin gidişatının tehlikeye girmesi ihtimali sebebiyle adsız sansız tutuldu. Abluka süresince naaşı, tahtın altına gömüldü. Kalenin 42 günlük uğraş böylelikle fethedilmesiyle birlikte tahta geçecek olan 2’nci Sağlıklı’e fen verildi. Osmanlı Devleti’nin bakir padişahı ikinci Hak’in Belgrad’a gelmesinin ardından Kanuni’nin ölümü resmi adına duyuruldu.

Osmanlı’de yaklaşık 46 sene tahtta kalan hükümdar, kılınan cenaze namazının peşi sıra Süleymaniye Camii’nin içerisinde düzlük kayran türbeye defnedildi.

Osmanlı Devleti’nin sunma uzun süre fariza özne ve arz haddinden fazla sefere çıkan padişahı kendisine kaynaklarda saha kayran Kanuni, Batı’da “Kocaman Süleyman” ve “Nazik Türk” yerine anılıyordu.

Kanuni dönemindeki gelişmeler

Kanuncu, padişahlığı süresince 6 milyon 557 bin kilometre olan Osmanlı Devleti toprağını 14 milyon 983 bin kilometreye çıkardı.

Kendisinden önce hüküm sürmüş 9 padişahın kararlarını toplayan 1. Süleyman, tek benzeri kanunname yayımladı. Bazen kaynaklara bakarak, Şehriyâr Süleyman Eğlek’ın “Kanuni” namına anılmasının nedeni kendisine kanunlara tutkun olması ve inceden inceye takip etmesi gösteriliyor.

Babası Çetin Hükümdar Mevsuk eliyle yapımına başlanan 1. Esaslı Külliyesi’nin yapımını tamamlatan Kanuncu, oğlu Mehmed üzere Şehzadebaşı Camii’ni düz yazı ettirdi. Kızı Mihrimah Odalık için Üsküdar’daki Mihrimah Sultan Camii’ni yaptıran 1. Süleyman, hastalığı nedeniyle emrihak eden oğlu Cihangir üzere de Cihangir Camii’ni yaptırdı.

İstanbul’daki akarsu ihtiyacının artması dolayısıyla akarsu tesislerini yenileyerek, kırkçeşme akarsu sistemini kurduran Kanuncu, ordunun sefere çıkarken geçmesi üzere Büyükçekmece’de mevcut köprüyü de Mimar Sinan’a inşa ettirdi.

İstanbul’a birçok işaret bırakan Kanuni, ayrıca Osmanlı toprakları üstünde çok sayıda mimarlık yapıya imza attı.

Kanuni, benzeri zamanda uğraş ganimeti yerine getirdiği eserlerle, Osmanlı’nın katalog kültüründe hareketli olmasıyla bile bilinmekteydi.

Sultan Süleyman’ın döneminde, Osmanlı’bile eğitimde teceddüt sürecine gidildi. Medreselerdeki eğitim bilimi iki aşamaya ayrıldı. Bu kapsamda, Hanay-ı Seman medreselerinde ünsiyet, tanrı bilimi ve edebiyat dallarında, Süleymaniye medreselerinde ise matematik ve tababet alanlarında terbiye verildi.

Edebi eserleriyle dolay planda

Padişahların içinde şair kimliğiyle dolay plana çıkan ve “Muhibbi” mahlasını kullanan Kanuncu’nin divanında 2 bin 779 gazel bulunuyor. Kanuni antrparantez tarihte, sunu çokça gazel kaleme almış emanet yerine birlikte biliniyor.