Prof. Dr. Sarih Coşge Şenkal: Yozgat’ın Tıbbi Aromatik Bitki Yetiştiriciliği Açısından Şanlı Tıpkısı Potansiyeli Var

SEYFİ ÇELİKKAYA

Yozgat Bozok Üniversitesi Ekincilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sarih Coşge Şenkal, Yozgat’ın sert abuhava koşullarının tıbbi hoş kokulu bitkilerin içerisindeki çalışkan maddeleri olumlu yönde etkileyerek kalitesini artırdığını söyledi. Toprak çiftçisinin alternatif eser olarak tıbbi hoş kokulu bitkilere yönelebileceğini belirten Şenkal, “Yozgat’ın koca tıpkısı potansiyeli var tıbbi hoş kokulu bitki yetiştiriciliği açısından” dedi.

Yozgat Bozok Üniversitesi bünyesinde 2020 yılında kurulan Tıbbi ve Aromatik Nebatat Araştırma Ihya ve Uygulama Merkezi’nde, Yozgat yöresinde tıbbi ve aromatik bitkilerle ilişik ilmî çalışmalar yapılıyor. Tıbbi ve aromatik nebat yetiştiriciliği konusunda Yozgat Ahali Eğitim Müdürlüğü ile kolektif açılan kurslarda akademisyenler aracılığıyla kursiyerlere tıbbi hoş kokulu bitkiler üzerine eğitim veriliyor.

“ÖNCELİKLİ ADINA FARKLI BİTKİLER ÜZERİNE DENEMELER KURDUK”

Yozgat Bozok Üniversitesi Kültür Fakültesi Akademisyen Prof. Dr. Sarih Coşge Şenkal, yürüttükleri alışmalarda nahiye ekolojisine makul almaşık tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği üzerinde yoğunlaştıklarını belirterek, “Buraya saf adına hangi bitkileri yetiştirebiliriz? Konuşu olarak hangi bitkilerin tarımı yapılabilir? Onlarla ilişkin uygulama alanlarımızda yetiştirici çalışmaları yapıyoruz. Bu icraat kapsamında, rüçhan kendisine değişik nebatat üzerine denemeler kurduk” dedi.

“YOZGAT’IN TIBBİ AROMATİK BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR POTANSİYELİ VAR”

Şenkal, adaçayı, melisa, lavanta, kekik kadar nebatat üstünde çalıştıklarını, tıpkısı zamanda da cesim ilkbahar bitkileri adına kullanabilen çemen, gato otu üzere bitkilerin yetiştiriciliğini de yaptıklarını aktardı. Şenkal, şöyle konuştu:

“Yozgat’ın önemli ayrımsız potansiyeli var tıbbi hoş kokulu nebat yetiştiriciliği açısından. Bir Nice bitkide, hele toprak tarımı söz konusu olduğunda birçok bitkide verim dolay plandadır. Bitkilerde verim muhteşem ancak bizim bitkilerimiz, özellikle tıbbi aromatik bitkilerde verimden artım nitelik az çok oylumlu. Çünkü siz çokça cesim bir mahsul alabilirsiniz, faziletkâr mahsul alabilirsiniz ancak kalitemiz erdemli değilse, belli bir kaliteyi yakalayamamışsanız ürünü pazarlama şansınız kolaylıkla hızla namevcut. Yozgat’ın ekolojisi bu anlamda oldukça majör ayrımsız avantaj, bire bir pozitif kendisine karşımıza çıkıyor. Bulunan ekolojik şartlar haddinden fazla sert, anif bir iklime cemaat. Bu kaba abuhava koşulları, tıbbi hoş kokulu bitkiler dediğimiz bitki grubunun içerisindeki çalışkan maddeleri, yani bitkinin kalitesini olumlu yönde etkiliyor, faal maddelerin artışına bozukluk oluyor. Zımnında daha nitelikli. Belki verim açısından ılıman iklimlere bakarak verim açısından onları yakalayamazsak de kalite itibarıyla bunu tolere edebiliriz. Daha faziletli birinci sınıf ürünler yetiştirebiliriz. Bu anlamda çalışmalar yürütüyoruz. Hem verimine bakıyoruz hem nitelik içeriklerine bakıyoruz.”

“KIŞIN EKİLDİĞİ TAKDİRDE VERİMDE ÇOKÇA CİDDİ ARTIŞLAR MEYDANA GELİYOR”

Bölgede umumi namına yaz döneminde tarım yapıldığını hatırlatan Şenkal, çemen ve kişniş gibi bitkilerin alternatif kendisine kışlık yerine yetiştirebileceğini, bununla ilgilendiren yerine bazı sınama ekimi çalışmaları yapıp sonuçlarını değerlendirdiklerini söyledi. Şenkal, “Beş Altı sene üst üste yapmış olduğumuz icraat sonucunda, bu bitkilerin kışlık namına birlikte rahat bir şekilde ekimini yapabiliriz. Tığ biliyoruz kim bir nice iz yazlık namına yetiştiriliyor. Kışın ekildiği takdirde verimde çokça bunaltıcı artışlar meydana geliyor. Dolayısıyla çok yüce bire bir avantaj olarak karşımıza çıkıyor. Kışlık ekincilik birlikte yapabiliyoruz. Kesim çiftçisi, alternatif namına tıbbi bitkilerin yetiştiriciliğine eğilebilir. Örneğin kekiği haddinden fazla abat benzeri şekilde grup yetiştirebilirler. Melisa tarımı yapılabilir, bunun kadar bu form nebatat yapılabilir amma örneğin önce kitapta havza çiftçisi, alelhusus yoz üreticilerimiz için yoz ölçekli ilkbahar gayeli bahar üretimi, bahar bitkisi kendisine bunların tanımına başlanabilir” diye konuştu.

“HANGİ ZAMANDA NASIL EKİM YAPABİLİRLER? EKİM ZAMANINI NASIL AYARLAYABİLİRİZ? BUNUNLA İLGİLİ BİR BİLGİ ALIŞVERİŞİ YAPABİLİRİZ”

Çiftçinin tıbbi hoş kokulu nebat ekimlerinde ilk sene matlup düzeyden ürün alınamamasının normal olduğunun altını çizen Şenkal, “Ama 2’nci, 3’üncü yıllarda ürün artışı sağlanacaktır. Nedeniyle bu model bitkilere adi ölçekli yerine başlanılabilir. Şayet ki tohumları çoğaltılan çemen, çörek otu kabilinden yahut kişniş kabilinden bitkilere tıpkı temayül yapılacaksa, bunların tarımı yapılacaksa bizimle irtibata geçilirse kışlık namına bunları lacerem geliştirebilirler, ne zamanda, elbet ilk teşrin yapabilirler? Teşrinievvel zamanını elbette ayarlayabiliriz? Bununla ilişik benzeri bilgi alışverişi yapabiliriz” dedi.

SEKTÖRLERİN İHTİYAÇLARINA BAKARAK BİTKİ ÜRETİMİ

Yozgat Bozok Üniversitesi Ekincilik Fakültesi Nesiç Kültürü Laboratuvarı’nda sektörlerin ihtiyaçlarına bitkisi üretimi çalışmalarını birlikte yürütülüyor. Bitki biyokütlelerinin ekonomiye kazandırılması temelinde nesiç kültürüne müteveccih çalışmalar kapsamında bitkinin hücre, nesiç veya organlarından çoğaltım yapılarak düzelti yönetimi ile yıpranmamış tohumlar üretilebildiği kaydedildi.

Laboratuvarda kendir ıslahı, tohumluk üretimi, kenevirin fide ile çoğaltımı ve medikal amaçlı üretimi gibi dayanıklı haddinden fazla çalışmaların yapıldığını bildiren Kültür Fakültesi Akademisyen Doç. Dr. Behişt Yaman, “Aromatik bitkiler üstünde, doku kültürü üretimi üzerinde çalışmaktayım. Kusurlu ortam yetiştiriciliğine maruz kalmadan, boşluk koşullarında bile nebat içerisindeki deli dolu maddeleri üretebiliyoruz. Bitkinin yaprağından, sapından yahut sair organlarını alarak nesiç kültürü yöntemiyle hücre kabilinden, yani kargaşa dediğimiz yapıları üretip elan sonra içerisindeki etkin maddelerin hızlı aynı şekilde üretimini sağlayabiliyoruz” diye konuştu.

“HEM SARI PİGMENT HEM DAHI KIMIZI PİGMENT ETKİSİNİ İNCELİYORUZ”

Ekincilik Fakültesi Asistan Dr. Tahsin Uskutoğlu dahi aspir çiçeklerinden doğal boya elde edilmesine müteveccih icraat yürüttüklerini söyledi. Uskutoğlu, yaptıkları icraat üstüne şu bilgileri verdi:

“Çokça eski zamanlardan beri aspir çiçekleri kullanılıyor. Bundan natürel boya elde ediliyor, solgun ve kırmızı. Şimdi bunun üzerinde çalışıyoruz. Suda çözülebilen solgun vasıf iki değişik bitkiden elde ediliyor. Birisi zafran, birisi da aspir çiçeklerinden. Aspir çiçeklerinden elde edilen soluk pigment, aslında erdemli sıcaklıklarda safrandan edilen sarıdan henüz mukavim aynı pigment. Nedeniyle bununla ilişkin çalışmalarımız var, ayrımlı değişinim uygulamaları yaptık. Bunların aspir çiçeklerindeki boyut pigmentlerine etkisine bakacağız. Hem soluk pigment hem birlikte kımızı pigment etkisini inceliyoruz.”

Share: