Karadeniz kıyısında günümüze ulaşabilen tek antik seyir: ‘Tios Antik Tiyotrosu’

7 bin yabanlık temaşa bili, firez ve müzakere hayatına dahil edilecek

ZONGULDAK – Zonguldak’ın Filyos beldesinde 2 bin 700 almanak Tieion Antik Kenti’nde; Karadeniz kıyısında günümüze büyüklüğünde ulaşabilen bir tane antika temaşa olma özelliği taşıyan yapının ortaya çıkartılması için icraat baştan başladı. 10 almanak aranın arkası sıra başlayan çalışmalarla tiyatronun; malumat, hars ve nutuk hayatına kazandırılması planlanıyor.

Çaycuma ilçesine sadık Filyos beldesinde Tios (Tieion) Antika Kenti’nde 2006 yılında başlayan tiyatronun ortaya çıkartılması çalışmaları belli dönemlerde sürdürüldü. Çalışmalar 10 yılın peşi sıra Kdz. Ereğli Müze Müdürlüğü başkanlığında Zonguldak Valiliği ve TPAO’nın desetğiyle baştan başladı. Doç. Dr. Delicesine Sebep’ın koordinatörlüğünde başlayan ilmî çalışmalarda tiyatronun kapasitesinin 7 bin yabanlık olduğu tayin edildi.

Karadeniz kıyısında günümüze büyüklüğünde ulaşabilen yegâne antik seyir olma özelliği taşıyan Tios antika tiyatrosunun ortaya çıkartılmasının peşi sıra rölöve, restitüsyon ve yenileme yapılarak bili, konferans ve hars hayatına dahil edilmesi planlanıyor. Tiyatronun habitat sıralarının cesim ayrımsız bölümünden karayolunun geçmesi, erke tevzi hatları ve gâh konveksiyon hatlarının bölgeden geçmesi dolayısıyla çalışmalarının ara verildiği tiyatroda icraat iki hafta önce başladı.

“Karadeniz’in adi mücevheri”

Yerbilimci, Coğrafyacı ve Turist William Francis Ainsworth’ın 19. yüzyılda bölgeye yaptığı gezideki hatıratında “temel benzeri Ionia kolonisi” ve “Karadeniz’in küçük mücevheri kendisine” andığı antik kentteki çalışmalara değinen Ilmî Kazı Koordinatörü Doç. Dr. Atmaca Yıldırım, “Karadeniz’bile yetişkin tıpkı antik kent konumunda olan Tios’daki (Tieion) 2022 yılı kazı çalışmaları umumi anlamıyla temaşa ve çevresinde yürütüldü. ve halen de devam etmekte. Temsil çevresinde yürütülen icraat yıldız ve cenup bölümlerinde ağırlık kazandı. Buradaki Roma Tiyatrosu’ndaki geçmiş çalışmalar 10 sene önceki başlamıştı. Ancak 10 yıllık süreçte lüzum çağcıl karayolunun çabukça tiyatronun yurt sıralarının şanlı tıpkı bölümünün üstünde bulunması gerekse hem cümbüş hem dahi fiberoptik kablo hatlarının buradan geçmesinden hava buradaki çalışmaları durdurmak zorunda kalmıştık. 10 yıl aradan sonra tekrardan çalışmaları başlattık. Çalışmalar sırasında tiyatronun kebir aynı bölümünün akva durumda olduğunu gördük. Aslına bakarsanız 19. yüzyılda bölgeyi ülfet etmiş olan oylumlu gezginlerden birisi olan William Francis Ainswort hatıratında Anadolu’nun yer domuzuna tiyatrolarından birisinin burada olduğunu ve günümüze kadar haddinden fazla sağlam durumda kaldığını belirtmekte” diyerek konuştu.

“Karadeniz sahillerinde günümüze büyüklüğünde gelebilmiş yegâne antika seyir”

Antika tiyatronun habitat sıralarındaki taşların Cenevizliler Dönemi’nde surların inşaatı, 1940’lı yıllarda dahi gündeş evlerin yapımı sırasında temellerinde kullanıldığını anlatan Mecnunca Sebep, “Yapmış olduğumuz icraat sırasında tiyatronun yerleşme sıralarının muhteşem bir bölümünün söküldüğünü, 1940’lı yıllarda çağcıl evlerin yapımı sırasında temellerinde kullanıldığını gördük. amma velakin Cenevizli Dönemi’nde değerlendirilen surların inşaat sırasında tiyatronun oturma sıralarına ilişik bloklarla karşılaştık. Buna rağmen hala temaşa berenarı alaylı aynı vaziyette. 7 bin nefis kapasitesinin olduğunu düşünüyoruz. Bununla bu arada da Karadeniz Sahilleri’ndeki günümüze kadar gelebilmiş bir tane antika seyretme. Amasra’birlikte üstelik bunun aynı bulunmakta amma orada yegâne ayrımsız tonozu artmış durumda. Burada ise habitat sıralarının olduğu bölümün az daha bütünü görünür durumda. Buradaki yapılan hafriyat çalışmalarını biraz sene boyunca bitmeme ettirmeyi düşünüyoruz. Sonrasında ise röleve ve yenileme projelerini hazırlayarak bu tiyatroyu tekrardan olgun ve kültür hayatına karışma etmeyi planlamaktayız. Detaylı soluklu benzeri mücahede. Beş Altı yıl içerisinde çalışmaları tamamladıktan sonra bilgi, ekin ve musahabe hayatına bu yapıyı karışma etmeyi planlıyoruz” diyerek ifade etti.

Dron ile havadan görüntülenen Tios, Tieion, Tianon, Tium kabil isimlerle mezkûr 2 bin 700 almanak antika site bölgenin tarihine da ışık tutuyor.