Erke ve Bittabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’daki eroin faciası karşı TBMM’ye bilgelik verdi. Dönmez, faciada yaşamını yitiren işçiler için, “adam başı toplanmış 1,5 milyon liranın üstünde bir ifa yapılacaktır” dedi. Dönmez’in açıklamalarına aksülamel gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
Enerji ve Tabiatıyla Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 işçinin ölümüyle sonuçlanan beyaz zehir faciasıyla ilgilendiren bugün TBMM Umumi Kurulu’nu bilgilendirildi. Dönmez, kısaca şunları söyledi:
“ELİM KAYMAKAMLIK: 14 Ekim Cuma akşamı saat 18: 10 sıralarında, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessesesi’nde ülkemizi kanun boğan koygun tıpkı maden kazası meydana gelmiştir. Ilçe haberini alır almaz İçişleri Bakanı’mız ve Çalışma ve Sosyal Düzenlilik Bakanı’mızla alay malay olay yerine kavrama ederek çalışmaları bizzat yerinde eş güdümlü ettik, hep kurumlarımızı da teyakkuz durumuna geçirdik. bahis konusu tehlikeli hadisenin, metan gazının boşalmasına sınırlanmış namına grizu patlaması şeklinde meydana geldiği değerlendirilmektedir. Patlamanın ardından galeride bölümsel yangınlar oluşmuş, kezalik kömür üretiminin yapıldığı alanda birlikte kısmi göçükler meydana gelmiştir.
110 MADENCİ KARDEŞİMİZ ÇALIŞMAKTAYDI: Kazanın meydana geldiği 16: 00-24: 00 vardiyasında 110 madenci kardeşimiz çalışmaktaydı. İşletmedeki tahlisiye, yani istirdat ekiplerimiz tarafından ivedilikle düzlük altında arama-istirdat çalışmalarına başlanmıştır. TTK Amasra Müessesemizde 30 tahlisiyecimiz bulunmaktadır. Ayrıca Zonguldak, Bartın, Ankara ve Kütahya’dan bile toplam 110 kişilik ilave tahlisiye ekipleri, beyaz zehir ocağındaki arama-istirdat çalışmalarında yer altında görev almıştır. Bartın, Sakarya, Kütahya, Karabük, Zonguldak, Eskişehir, Bolu, Düzce, Kastamonu, Samsun ve Ankara illerinden 116 nefis AFAD arama-istirdat ekibi bile çalışmalara destek yüklemek üzere bölgeye atıf edilmiştir.
MÜESSESEDE ÜRETİME, FALİYETE MEYDANLIK VERİLDİ: Madencilerimizden 58’i sağ namına tahliye edildi, hangi efsus ki 41 madenci kardeşimiz hayatını kaybetti, 11 madencimiz ise çorlu yerine hastanelere atıf edildi. 6 madencimiz, Keyif Bakanlığı’nın cankurtaran uçağıyla İstanbul Çam ve Sakura Kent Hastanesi’ne sevk edildi, artan 5 yanık madencimizin tedavilerine dahi Bartın’da devam edildi. Bugün itibarıyla hoppadak İstanbul’da 6 madencimizin tedavisi devam ediyor, Bartın’daki hep çorlu madencilerimiz da hamdolsun taburcu oldu. Kazanın peşi sıra, 18 saat içerisinde kontrol-istirdat faaliyetleri evet ve müessesede de üretime, faaliyete küşayiş verilmiştir. Yangının havayla irtibatını keserek söndürülmesi amacıyla iki noktadan baraj yapımı dahi tamamlanmıştır.
37 MADENCİYE 1 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI: TTK’nın 2010’dan bu yana yaptığı 677 milyon liralık yatırımın yüzde 33’ü iş güvenliğine ayrılmıştır. TTK’nın 5 müessesinden sunu küçüğü olan Amasra müessesine ise tıpkısı yıllar beyninde 77 milyon lira yatırım yapılmıştır. Bu bile yüzde 40’a tekabül etmektedir. İlgili yönetmeliğe bakarak temas 250 çalışana bir aksiyon sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunluyken TTK Amasra Müessesemizde 580 çalışanımıza 16 hareket sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmiştir. Eksantrik tıpkısı tabir ile her 37 madencimize tıpkı hareket sağlığı ve güvenliği uzmanı düşmektedir. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı vasıtasıyla çalışma alanlarındaki bütün aksiyon ve işlem basamaklarının risklerinin hisse senedi güvenliği uzmanlarınca değerlendirilmesi zorunluluğu getirilmiştir ve bu kurumda icraat üstelik bu düzenlemelere göre yapılmaktadır.
EN AKIBET DENETİM 21 AĞUSTOS’TA BAŞLADI: Türkiye’bile kamu madenleri denetlemekle işyar olan ve büyüklük genelinde riziko gruplarını dahi dikkate alarak 8 bin denetleme gerçekleştiren Maden ve Yer Yağı İşleri Umumi Müdürlüğü vasıtasıyla, yer şeş kömür ocakları yılda en az 4 posta denetlenmektedir. Bu kapsamda TTK Amasra Müessesesi’nin üstelik bu sene yapılan dördüncü, yani serencam yapılan denetimi 21-27 Ağustos tarihleri arasında düz şeş uzmanları tarafından yerinde denetimi gerçekleştirildi. Bu denetimlerde beceri ve idari düzenlemelere ters bire bir başlık tespit edilmemiştir. Başka denetimlere gelince, işletmenin eylül ayı içerisinde TTK İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Bilimi Kat Başkanlığı, yani bu çöz denetleme, teknik elemanları tarafından denetlendiğini gördük. Kezalik Mesai ve Içtimai Güvenlik Bakanlığı’nın aksiyon müfettişlerince da denetleme yapıldı.
Kazanın ardından başlayan adli ve idari soruşturmalara gelince, olayın meydana geldiği önceki andan itibaren Bartın Cumhuriyet Altını Başsavcılığı eliyle 6 müddeiumumi görevlendirilmek kanalıyla adli sormaca başlatılmıştır. Bakanlığımız ile Faaliyet ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı eliyle ayrıca yönetimsel, beceri sormaca ve denetimler başlatıldı. Olayın kül boyutları ile açıklığa kavuşması için zaruri değme soy desteği ilgilendiren denetim birimlerine vereceğiz.
SAYIŞTAY RAPORUNA YANIT VERDİ: Kazanın yaşandığı önceki dakikalarda Sayıştay raporları kamuoyunda gündeme getirilmiştir. Konuyla ait namına bilerek evet de yanlışlıkla ortaya atılan iddialara mesafe haberdar etmek istiyorum. Sizin de bildiğiniz gibi Sayıştay, TBMM adına kamu idarelerinin mali canlılık, değişmeyen ve işlemlerini denetlemekle görevlidir. Hal böyleyken 2017 ve 2019 yılları Sayıştay raporlarında yer düz ‘Solunabilir ve Patlayabilir Tozla Mücadele’ başlığı altındaki hususların dikkate alınmadığı iddiası ortaya atılmıştır. Bu iddiaya ilgili ölçümler ve kontroller bilcümle yapılmakta ve mevzuatta belirtildiği seviyede tutulmaktadır. İkinci kendisine, Soma ve Ermenek kazalarından bilahare mevzuattaki düzenlemelere istinaden TTK’üstelik iyileştirmeler yapılmadığına dayalı iddialar ortaya atıldı. Tüm müesseselerde mevcut toplanmış 200 kilometrelik düz şeş açıklıklarında ‘hayat hattı’ bünye edildi. Düz şeş ferdi halaskâr peçe değişim istasyonları kuruldu. Tamlık hareket süreçleri için riziko yorum yükümlülüğü getirilmiş, bu kapı çalım vasıtasıyla titizce takip edilmiştir. Kayran altında metan, oksijen, karbonmonoksit, hidrojen sülfür, yalım ve albeni hızını ölçen sensörlerin bulunması zorunluluğu üstelik namına getirilmiştir. Antrparantez bağımsız milletvekili etkin rastgele ekipte genişlik bir iki bir skor gezici takdir cihazı birlikte bulunmaktadır. Antrparantez taşıyıcı danışma ve ivedi uyarma sistemi, tahlisiye cihazı, umum tipi yalım ve tazyik ölçer, çoklu doğal gaz çözümleme seti, merkezi doğal gaz izlem seti, exproof kamera, ana nefeslik emmeç modernizasyonu, zatî oksijen maskeleri, antistatik hareket elbiseleri, matbuat solunum istasyonları, otomatik cuşuhuruş söndürme sistemleri, sekunder havalandırma pervaneleri gibi burada sayamayacağım lüzumlu bireysel gerekse de sahaya müteveccih hep işler yapıldı.
VERİLER BİRBİRİNİ TEYİT EDİYOR: Vadi altındaki bütün düzentileme alanlarının albeni antre ve çıkışını nezaret etmek ve kontrol etmek için altılı ganyan sensörler organizasyon edilmiştir. Bu sensörler, temas müessesemizde bulunan merkezi gaz strateji birimlerinden izlem edilmektedir. Bunu şöyle fayrap etmek gerekirse etkin beher ekibin elinde gaz dedektörleri var. Ayrıca çalıştığı ortamlarda çakılı kasılma edilmiş dedektörler var. Bunlar kültürlü ve ünlü uyarma yapıyor. Muhtemelen seviyelere geldiği ahit doğal gaz miktarları, bunlar yapılıyor. Bununla bile yetinilmemiş, aynı çevir sinyali hattı ile işletmenin üstünde merkezi gaz strateji sistemi kurulmuş, orada üstelik daima operatörler bu durumu izliyor. Verilerden herhangi birisinde sürtüşme olması durumunda birlikte zaten birbiriyle teslim ediyorlar.
Üçüncü adına, Sayıştay raporunda ‘Kurum Degaj Yönergesi hükümlerinin titizlikle uygulanması gerekmektedir’ ifadesi üstelik kamuoyunda düzlük aldı. Sayıştay’ın bulguları beyninde saha düz Hava Degajman Yönergesi’ne de gene aynı şekilde uyma edilmektedir. 2020 yılı içerisinde Mesai ve Içtimai Asayiş Bakanlığı hareket denetçilerince hava hareket yerlerinde tüm 26 denetim işlenmiş olup, bunun dört tanesi Amasra Taşkömürü Müessesi yer şeş işletmelerinde gerçekleştirilmiştir. Gine bakanlığımıza bağlı Eroin ve Yer Yağı İşleri Umumi Müdürlüğü görevlilerince çekicilik hisse senedi yerlerinde 45 denetim işlenmiş olup, bunun 7’si Amasra pres müessesi düzlük şeş iş yerlerinde gerçekleşmiştir.
Sayıştay raporlarında bahsedilen hususla ilgili yerine, aslında denetime yetkili olan MAPEG denetçileri ile Çalışma Bakanlığı gelişim sağlığı ve güvenliği denetçileri marifetiyle herhangi bir tespitte da bulunulmamıştır. Kazanın olduğu zaman, Sayıştay raporundaki ifadeler çarpıtılarak, kömürün içerisinde meydan kayran metan gazı miktarı, çalışılan ortamda efdal bataklık gazı gazı tespit edildi şeklinde üstelik lanse edildi. bahis konusu anlatım, o devir üstelik açıklandığı gibi ağız ağıza yanlıştır. Kömürün içindeki bataklık gazı miktarı ile ocaktaki havalandırma içerisindeki bataklık gazı oranı birbirinden ayrımlı konulardır. Grizu patlamaları, kömürdeki metan miktarı değil, ortamdaki çekicilik içerisindeki bataklık gazı yüzdesi ile ilgilidir. Adı sabık raporlar, TBMM KİT Komisyonu’nda dahi görüşülmüş, ibra bile edilmiştir.
İHMAL VARSA GEREĞİ YAPILACAK: Yelek ve patlamaya müteveccih ortaya atılan iddialara gelince, acun genelinde düzenlenen madencilik faaliyetlerinin birçoğunda yelek ve patlatma yöntemi kullanılmaktadır. İşin gereği namına minimal seviyede ve kontrollü yerine ülkemizde dahi gene maharet düzenlemelere uyma edilerek uygulanmaktadır. Sonuç kendisine, eroin ocağının patlayacağı iddialarına dahi aleniyet haberdar etmek istiyorum. Saha şeş cümle himmet alanları ve giriş-huruç alanları metan, müvellidülhumuza, karbondioksit, karbonmonoksit, hidrojen sülfür, sıcaklık ve albeni hızı ölçümleri ile 24 saat boyunca sürekli izlenmekte ve bilgiler da taşıt altına alınmaktadır. Yani o işletmemizde, ayrımsız uçaklarda olduğu kadar kişmiri kutumuz var. O temel kadar gerçekleşen mecmu ölçümler, adi ve yukarıdaki görevlilerin arasındaki gelişigüzel zümre telsiz ve telefon konuşması pusat altında. Bunların hepsi üstelik inceleme ve denetime tabi olacak. Hiçbir endişeniz olmasın, yeryüzü ufak ayrımsız ihmal varsa gereği yapılacak.
Burada birisi kusurlu evet dahi kusursuz demedim. Yapılan evvel tespitleri sizlerle paylaşıyorum. Havadaki metan gazı oranının yüzde 5 ila yüzde 15 beyninde olması, yeryüzü ufak ayrımsız sıcaklık vb. ısı kaynağı ile birlik etmesi halinde grizu patlaması meydana gelmektedir. Üç husus bire bir arada olursa patlama oluyor. Aynı klasik adına yanıcı bap kim burada bataklık gazı, diğeri çekicilik, bir sair üçüncüsü da iğneli yön, yani ısı kaynağı. Ayrıca şu hususları dahi izah etmek isterim ki İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne göre maden hareket yerlerinde ortamda yüzde 1 oranında metan bulunması durumunda patlatma yapılmaz. Bunlar, mevzuatta vadi düzlük eşik değerler. Yüzdelik 1,5 bataklık gazı varsa güvenlik amaçlı cıvıltı kesilir, yüzde 2 bataklık gazı bulunması durumunda üstelik madenciler faaliyet ortamından tahliye edilir. Doğal Gaz takip sensörleri ile üstelik ortamdaki gaz mukannen değerlerin üzerine çıktığında, biraz ilk dahi tabir ettiğim kadar ünlü ve aydın alarm verilerek çalışanlar uyarılmaktadır. TTK Amasra Müessesesi’hangi kurulan sensörler ile metan oranı yüzdelik 1,5 değerine ulaştığında hem merkezi doğal gaz strateji sisteminde hem birlikte saha altındaki sistemde soluk çırağ yanmakta, sesli uyartı vermektedir. Akabinde merkezi gaz izleme birimi yoluyla ilgili birimler acilen telefon ile bilgilendirilip hep takibe alınmaktadır. Metan oranı yüzde 2 değerini bulduğunda meydan altındaki sistemde ve düzlük üstündeki doğal gaz strateji merkezinde al alarm devreye girer ve bir anda evgin nitelik prosedürü işletilmek kanalıyla çalışanlar boşaltma edilerek bozulmamış havaya çıkarılmaktadır.
PATLAMADAN ÖNCEKİ SON ÖLÇÜM YÜZDELIK 1,69: Kazandan geçmiş son kayıtlar incelendiğinde, ortamdaki metan gazı oranı önceki yüzde 1,5 seviyesine ulaşmış, saat 18: 05 sularında emniyet amaçlı cümbüş kesilmiştir. Saat 18: 09’da ise son anahtar, havadaki metan oranının yüzde 1,69 namına ölçüldüğünü göstermektedir. 18: 09’dan sonradan pusat alınamadı. Kamu değerlendirmelerimiz o saatten sonra, bu patlama 18: 10 sularında ulaştı. Patlama anındaki metan seviyeleri, merkezi gaz izleme sisteminde ölçülen bu. Demin beceri birimler, bilirkişiler, yukarıda kayıtlarda bu değerleri tek yegâne değerlendirecek.
KİŞİ BAŞI 1,5 MİLYON LİRA TAZMİNAT: Kaymakamlik sonrası yapılacak ödemelerden de konuşmak istiyorum. Sorumlu kimesne çıkartılacak ortaya, kimseyi da gizlemeyeceğiz. AFAD, TTK, Türk-İş Sendikası, Mücahede ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’mız ve Karı ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’mız yoluyla adam başı bütün 1,5 milyon liranın üstünde tıpkı ifa yapılacaktır. Halihazırda bu ödemeler üstelik yapılmaya başlanmıştır. Gene kazanın meydana geldiği evvel andan itibaren devletimiz eksiksiz gelgel ve imkanları ile Bartın’daydı. Afiyet Bakanlığı’mız, 15 UMKE timi, 262 personel, 51 ambulans ile 2 tayyare ambulans ile kazazedelerin evvel sağlık müdahalesini ve hastanelere sevkini gerçekleştirmiştir. Mavera yandan biraz önce de rapor ettiğim kadar, şehitlerimizin ödemelerine başlandı. Süreç sunu gücük müddet içre tamamlanacaktır. Şehitlerimizin emaneti bizimdir. Madenci kardeşlerimizin evlatları bizim emanetimizdir. Eğitim, sağlık, hisse senedi bulma kabilinden müstelzim herhangi bir cins desteği kendilerine vereceğiz.”
Fatih Dönmez’in açıklamalarına tepki gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
