Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta meydana gelen depremlerin peşi sıra bölgede araştırı eden akademisyenler, yüzeydeki kırıkların üzerinde su birikintilerin oluştuğunu, kullanılmamış akarsu kaynaklarının ortaya çıktığını tespit etti.
Gaziantep’teki evinde 7,7 büyüklüğündeki depreme yakalanan Hakkari Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Nuri Bacaksız, Orta Şark Maharet Üniversitesi Yer Bilimi Mühendisliği Kürsü Başkanı Prof. Dr. Erdim Bozkurt ve Çin’in Wuhan Üniversitesi Vadi Bilimleri Fakültesi Araştırma Görevlisi Johnathson Meng ile Kahramanmaraş ve Gaziantep’in ilçelerinde meydan çalışması gerçekleştirdi.
Yaklaşık iki hafta süresince yıkımın sunma çokça olduğu bölgelerdeki fayların geçtiği güzergahlarda oluşan satıh kırıklarını ve hasar gören binaları inceleyici fen insanları, hareket zımnında saha yüzünde gelişen değişik olayları bile gözlemledi.
Yaptıkları incelemelerle ilişik tespitlerini AA muhabirine anlatan Bacaksız, depremin etkisinden az de olsa kurtulduktan sonra Gaziantep ve çevresinde fayların geçtiği bölgelerde sarsıntının etkilerini araştırmaya yönelik çalışmalara başladıklarını söyledi.
Depremin jeolojik yapılarda ve yerleşme yerlerinde meydana getirdiği hasarları gözlemleme imkanı bulduklarını tamlayan Bodur, “15 ahit sahada çalışma yaptık, 15 ahit henüz say yapacağız. Bu çalışmalarda Elbistan, Nurhak, Gölbaşı, Pazarcık, Narlı, Beyoğlu, Şekeroba, Türkoğlu, Nurdağı ve İslahiye’deki ilenme zonunun olduğu alanlarda, ovalarda fayın geçtiği noktaları inceleme ve değişimleri değerlendirme fırsatı bulduk. Ovalarda kâin bütün iskân yerlerindeki yapılar yüzdelik 95 oranında yıkılmış durumda. Ovaların deprem açısından nazik ateş bildirme ettiğini yıllarca jeolog meslektaşlarımla gelişigüzel bütün dile getirmeye çalıştık.” dedi.
“Dünyada eşi tıpkı görülmeyen depremler silsilesiyle karşı karşıya kaldık”
Fayların geçtiği yerlerde kitle hareketleri, devasa kayaların köy ve mekân yollarına düşmesini, arazi kaymalarını, satıh kırılmaları ve burkulmalarını gözlemlediklerini tabir fail Bodur, şöyle devam etti:
“Yüzeylerdeki kırıklar üstünde tıpkısı mızıka gölcüklerin, kullanılmamış akarsu kaynaklarının ortaya çıktığını gördük. Alelhusus Elbistan’dan İslahiye’ye kadar uzanan bölgelerdeki toprak, yapı, binaların duvarları, dere boyları ve sulama kanallarında 6,5 metreye varan çok sayıda düz değişimlerini, ötelenmeleri izledik ve ölçtük. Zeminin özelliğine merbut namına bu değişimlerin sayı farkı 3-4 metre ortada değiştiğini tespit ettik. Dünyada eşi bire bir görülmeyen depremler silsilesiyle karşı karşıya kaldık. Çok büyük tıpkı kıyamet. Tanrı devletimizin yardımcısı olsun. Devletimiz personeli, ekipmanları, araçlarıyla bölgelere ulaşmaya çalıştı. Aynı topluluk teessürat mümkün. Bu haddinden fazla nazik bire bir hareket. Bu depremde her an değme yere yankılanmak kabil olmayabilir. Nahiye büyük tıpkı hasara uğradı.”
Artçıların 6 ay ile bir yıl arasında devam edeceğini düşündüklerini dile getiren Bacaksız, yerleşme alanlarını “geçmişte hareket oldu, çıktı olanaksız” mantığıyla seçmemek, dirim alanlarının fay hatlarının geçtiği yerlere, göl, ırmak ve deniz kıyılarına kurulmaması gerektiğini vurguladı.
Hakkari bölgesinden geçen faylara üstelik değinen Bodur, şunları aktardı:
“Hakkari bölgesin kırık açısından aktif benzeri bölge. Yüksekova, Şemdinli, Başkale ve İran’daki Salmas faylarının faal olduğunu biliyoruz. Bu faylarda enerji birikimlerinin olduğunu düşünüyoruz. İstanbul ve İzmir’de olduğu kabilinden mikrobölgeleme çalışmalarının uzun adına tam mülk ve ilçelerde yapılması gerekir. Farklı üniversitelerden arkadaşlarımızla gelişigüzel Hakkari’nin depremselliği yönünde aynı çalışma yapmayı planlıyoruz. Buna benzer benzeri çalışmayı Kahramanmaraş’ta birlikte yürütmüştüm. Bu say 4 yıl sürdü. Bu çalışmayla yerin hareketi, su kaynaklarının şırakkadak değişimleri ve açığa çıkan gazları istimara imkanı bulmuştum.”
