41 madencinin öldüğü ocağın kuyu vincini kuran zahmetli madenci gözyaşlarına boğuldu

Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 eroin işçisinin hayatını kaybettiği beyaz zehir ocağının yıllar önce ekibiyle kuyu vincini kuran mütekait madenci Ahmet Aldanmaz, “Facianın olduğu gece sabaha büyüklüğünde ağladım” dedi. 1992 yılındaki Kozlu faciasında işçilerin cansız bedenlerine günler bilahare ulaşılabildiğini hatırlatan Kurt, “Amasra’daki faciada çiplerin baretlerine muallak olması işçilere çabuk ulaşılmasını sağladı” diye konuştu.

Zonguldak’ta zihayat 68 yaşındaki zor madenci Ahmet Kurt, Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilişik maden ocaklarında galeri açım, kuyu vinçlerinin kurulumu kabilinden kebir görevlerde meydan aldı. Amasra’üstelik 41 eroin işçisinin hayatını kaybettiği facianın yaşandığı kuyunun vinçlerini üstelik yıllar evvel ekibiyle alay malay kurduğunu anlatan Ahmet Aldanmaz, kıran gecesi yaşadıklarını İhlas Bilgi Ajansı’na anlattı. Amasra faciasında hayatını kaybeden beyaz zehir işçilerine Allah’tan yağmur dileyen Ahmet Kurt, “Şu anda çokça nazik aynı acımız var. Geçmişe bakarsak haddinden fazla teessürat çektik. Amasra kuyusunun önce başlangıcında oraya İngiliz vincini, direksiyon vincini ego ve ekibim beraber kurduk. O kuyu evvel bizim eserimizdi başlangıcı. Şu şiddetli, bilin kim çok üzüldüm. O akşam televizyona bakarak olduğum yerde ağladım. Mecmu madenci şehitlerine Allah’tan rahmet diliyorum. Ailelerine çıdam diliyorum” diye konuştu.

Mühendislere çağrı: “Gaz sızıntısı bu bölgedeki damarlarda çoktur, evvel araştırma yapın”

Zonguldak beyaz zehir havzasında çalıştığı yıllarda eroin mühendislerinin vardiyaları durumunda devralarak işini yaptığını anlatan Aldanmaz, Almanlar’dan öğrendiği birçok ustalık bilgiyi de uyguladığını anlattı. Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilgilendiren maden ocaklarından zor olduktan sonra kiralama usulüyle kömür çıkartan özel şirketlerde işletme müdürlüğü görevi birlikte özne Aldanmaz, “Allah’a şükür bir tane aksiyon kazası yaşamadan bugünlere geldik” diye niteleyerek o günleri anlattı.

Maden mühendislerine çağrıda bulunarak “İlk evvel genişlik beş altı 60 metre etüt yapın” diyen Aldanmaz, şunları söyledi:

“Beyaz Zehir mühendisleri bizimle bu arada ocağa inerdi, bizimle bu arada giyinirlerdi. Vardiyanın ikinci mühendisi gelmeden ocaktan çıkmazlardı. Zira mühendis mühendise teslim ederdi işi. Seçkin ant yerinde teslim etmek çalışanlar üzere da haddinden fazla faydalıdır. Şurası söylüyorum. Birçok grizular meydana geldi. Kandilli Armutçuk, Gelik, Karadon kuyu dibi daha evvel grizu patlamıştı. O grizu patlayan bölgeye tığ kuyu ve galeri sürdük. Almanlar bize ‘Önünü ortada olmaksızın gitmeyeceksin’ derlerdi. Önümüzü vira etmek hangi demektir? Rüfeka gidecek olduğunuz galeri, sürecek olduğunuz lağımlara evvel ilk en az 60 metre etüt yapın. Önünüzü görün. Ondan sonradan galeride işe başlayın. Kömürde üstelik budur. Kömürlerde ilenç, meyan, doğal gaz sızıntısı, birikintisi benzer. Sondajınızı yapın. O tetebbu deliklerinde tığ Almanlarla çalışırken ben ocakta kaynakçılık birlikte yaptım. Ama bunu yaparken havalandırma çok iyiydi. Buna rağmen grizumetre boğazımdan düşmezdi. Etüt yapıldığı devir galerilere o galerilerin deliklerinden mevrut gaz sızıntılarını ölçerdik. Yüzdelik 1, 2, 3, 4 ve 5’e çıktığı ant yeryüzü iri kızdırma. Yüzde 3’e çıktığı zaman geriye çekilirdik. Onun amacıyla gaz sızıntısı bizim damarlarımıza bu bölgede çoktur. Onun üzere işçiyi ayakta karışma olsun, galeride dahil olsun grizu kontrolü yapılmadan, tılsım alınmadan işletmek çokça sakıncalıdır. Önce inanma. Güvenlik olduğu yerde ilçe olamaz. Inanma olduğu yerde çoluk çocuk ağlamaz.”

Milli Esirgeme Kanunu’na dayanılarak 1940’ta getirilen ikinci iş mükellefiyetiyle İkinci Acun Savaşı’nın faktör olduğu güçlüklerin aşılması amacıyla Zonguldak havzasında yaşayanlara maden ocaklarında emek zorunluluğu getirildiğini ve o aktarılma zaman yüzü ortada olmaksızın tokmaklarla galeri açan, kömür kazan işçilerin tahaffuz ve beslenme ihtiyacının güçlükle sağlandığı ocaklarda hayatlarını kaybettiğini belirten Aldanmaz, dedesinin yaşadıklarını anlattı. Kurt, “Zonguldak’ta 1960’lı yıllardan geçmiş yükümlülük zamanlarında burada bir vakitler rahmetli dedem Kozlu’de Fransızlarla çalıştı. Bütün işçiyi cebren ocağa sokarlardı. Askerliğini tümce Zonguldak’ta yapardı. Bilcümle işçiyi toplarlardı. Edisyon şartlarda yaparlardı. Lağımlar tokmak gücüyle, burguyu elle çevirerek ocaklarda galeriler sürüldü. Çokça baskı şartlarda çalıştılar. Dedem İncirharmanı’nda, bitten pireden işçiler çalışmayı yapamazlardı. Ocağa indikleri antlaşma kaşınırlardı. Doğal Gaz döküp yatakları yaktıklarını söylediler” dedi.

“Ocaktan suyu çekince yanan cesetlere baretlerindeki numaralardan ulaşıldı”

1992 yılında Kozlu’dahi 263 beyaz zehir işçisinin yaşamını yitirdiği grizu patlamasında eroin ocağındaki cuşiş dolayısıyla günlerce cesetlere ulaşılamadığını hatırlatan Kurt, yanan işçilerin cesetlerine baretlerindeki numaralarından ulaşıldığını söyledi. Aldanmaz, söz konusu maden kazasıyla ilgilendiren, “Tulumbaları Kozlu’ya kurduk. Su çekildikten sonraları cesetler makbuz. Beribenzer az buçuk cesetlerimiz kaldı. Onlar aldığı ahit da çürümeye dönmüştü. Eş yandığı üzere çıkamadılar. Tonluk vagonlar bağların arasına girdi” diye konuştu.

“Amasra’de 18 saatte cesetlere ulaşıldı”

Amasra’birlikte 18 saatlik süre içerisinde işçilerin tamamına ulaşılarak taharri ve istirdat çalışmaların tamamlandığını anlatan Ahmet Aldanmaz, evvelden yaşanan grizularda cesetlere haddinden fazla ant sonraları ulaşılabildiğini hatırlattı. Aldanmaz, “Yükümlü zamanında edisyon şartlarda işlemek vardı. Güncel teknolojide bir insana yayılmak haddinden fazla cılız. O işçilerimizin üzerinde yonga olmasaydı bu kadar erken onlara ulaşamazlardı. İşçinin nerede olduğunu göremeyeceklerdi. İşte bu uygulayım bilimi. O gazı birlikte orada görmeleri lazımdı. Bunlar uygulayım bilimi. Amasra’de ölü sayısı çok ama patlamada ölülere yayılmak üstelik baskı. Kozlu kuyusunda, Karadon kuyusunda patlayan grizularda ne kadar zaman sonradan cesetler makbuz. Çürümeye dönmüş. Bu uygulayım bilimi olsaydı o büyüklüğünde bekler miydi? Çiplerin baretlerine asma olması işçilere çabuk ulaşılmasını sağladı. Seçme zaman için uygulayım bilimi faydalıdır. Teknolojiyi kullanacaksın” diye konuştu.

3 Mart 1992 tarihinde TTK’ya ilişik Kozlu maden ocağında meydana mevrut müteselsil grizu patlamalarında 263 maden işçisi yaşamını yitirmiş ve yerin metrelerce altında sâdır yangının kontrol altına alınamaması, katlarda yaşanan göçükler dolayısıyla aile satıh açıklıklarından kapatılmıştı. 26 Mart 1992 tarihinde yeniden açılan karı, yangının yeniden alevlenmesi konusunda yeniden kapatılmıştı. Acun madencilik tarihinin en iri kazalarından biri olan faciada ölen işçilerden 147’sinin camit bedeni yangınlar nedeniyle eyyam sonra gruplar halinde çıkarılabilmiş, su basılan ocakta mütezayit sonuç 2 işçinin cansız bedeni ise cümle 5 sene sonradan 1997 yılının mayıs ayında çıkartılabilmişti. Bire Bir gayrı grizu faciası ise 7 Mart 1983’te 103 işçinin yaşamını yitirdiği Armutçuk’taki beyaz zehir ocağında yaşanmıştı. – ZONGULDAK

Share: